Spadzią nazywamy mieszaninę soków roślinnych i produktów przemiany materii pluskwiaków równoskrzydłych (Homoptera), które je wydalają. Owady wydalające spadź to przede wszystkim mszyce, ale również czerwce i miodówki. Żerują na drzewach iglastych (świerk, sosna, jodła), jak i liściastych (dąb, lipa, klon, wierzba, brzoza). Najwięcej spadzi gromadzi się w godzinach wieczornych, gdy panująca wilgotność powietrza zapobiega szybkiemu wysychaniu kropel.
Główni wytwórcy spadzi i rośliny żywicielskie
|
Roślina żywicielska |
Gatunek pluskwiaka |
Pora pojawienia się spadzi
|
|
Świerk (Picea sp.) |
Miodownica świerkowa pędowa ( Cinara pilicornis)
Miodownica świerkowa korowa (Cinara pruinosa)
Miodownica świerkowa pniowa (Cinara piceae)
Miechun świerkowo-jodłowy (Physokermes hemicrypus) |
Czerwiec- sierpień
Czerwiec – sierpień
Maj – lipiec
Czerwiec
|
|
Sosna (Pinus sp.) |
Miodownica sosnowa pędowa (Cinara pinea)
Miodownica sosnowa korowa (Cinara pini)
|
Czerwiec- sierpień
Czerwiec - lipiec |
|
Klon (Acer sp.) |
Włochatka klonowa czarna (Periphyllus villosus)
Włochatka klonowa żółta (Periphyllus acericola)
Zdobniczka jaworowa (Drepanosiphum platanoidis) |
Maj – czerwiec
Maj – lipiec
Maj - lipiec |
|
Lipa (Tilia sp.) |
Zdobniczka lipowa (Eucallipterus tiliae) |
Czerwiec - sierpień |
Aby powstała spadź, potrzebujemy owadów oraz ich żywiciela – czyli roślinę. Pobierają one soki roślinne wkłuwając się w liście lub pędy, aż do rurek sitowych floemu. Część soków trafia do jelita tylnego, natomiast druga część do jelita środkowego, w którym zachodzą procesy trawienne. W procesie trawienia, soki zmieniają swój skład chemiczny – wzbogacane są białkami i witaminami z grupy B, które pierwotnie w nich nie występują. Niestrawione resztki wydalane są przez otwór odbytowy na zewnątrz w postaci spadzi. Co ważne, spadź pozostaje wolna od typowych pozostałości zwierzęcych produktów przemiany materii.
Zawartość azotu w suchej masie spadzi waha się od 0,2% do 1,8% z czego ok. 80% stanowią aminokwasy i amidy. Najbardziej znanymi są cystyna, seryna, glicyna, tyrozyna, walina, leucyna, fenyloalanina, lizyna i prolina. Spadź zawiera w swoim składzie również kwasy organiczne, w szczególności kwas cytrynowy, oraz enzymy pochodzące z gruczołów ślinowych i gruczołów nabłonka jelitowego pluskwiaków.
Podstawowymi węglowodanami w spadzi są glukoza, fruktoza i sacharoza. Stanowią one 90-95% suchej masy spadzi. Ilość substancji mineralnych zależy od ich obecności w soku roślinnym. Jej skład fizykochemiczny zależy od gatunku owada żerującego i jakości soku.
Spadź jako pożytek towarowy jest opłacalny wówczas, gdy sprzyjają warunki atmosferyczne, owady masowo żerują na roślinach żywicielskich, a ich wrogowie nie namnażają się zbyt szybko (np. larwy złotookowatych, bzygowatych, chrząszczy).
Ocena organoleptyczna miodu spadziowego
|
|
Miód ze spadzi iglastej
|
Miód ze spadzi liściastej |
|
Barwa |
Ciemno brązowa z zielonkawym lub szaro-zielonkawym zabarwieniem |
Brązowa z brunatno-zielonkawym zabarwieniem |
|
Zapach |
Igliwia lub żywicy |
Delikatny, specyficzny |
|
Smak |
Słodki z posmakiem żywicy |
Słodki z gorzkawym posmakiem |
|
Krystalizacja |
Nawet 8 tygodni |
W ciągu kilku tygodni |
Właściwości lecznicze miodów spadziowych
Miody ciemne, w tym miody spadziowe, charakteryzują się silniejszym działaniem przeciwutleniającym w porównaniu do pozostałych miodów nektarowych.
Miód spadziowy charakteryzuje się wysoką aktywnością bakteriobójczą, działaniem antyseptycznym, przeciwzapalnym, wykrztuśnym. Wspomaga system odpornościowy, leczenie chorób dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, problemach trawiennych. Wpływa pozytywnie na pracę serca, układu krążenia oraz układu nerwowego.
Oprac. Natalia Jakubus
PODR Boguchwała