Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi - według Planu Strategicznego

     Rolnictwo węglowe to nic innego jak zarządzanie rezerwuarami węgla na poziomie gospodarstwa, w celu łagodzenia zmian klimatu. Obejmuje to zarządzanie zarówno gruntami, jak i zwierzętami gospodarskimi, wszystkimi rezerwuarami węgla w glebie, materiałach i roślinności, a także źródłami dwutlenku węgla (CO₂) i metanu (CH₄), a także podtlenku azotu. Zasadą tego ekoschematu, obok zarządzania azotem, fosforem, potasem, magnezem, odczynem i mikroelementami jest tzw. rolnictwo węglowe, czyli zapewnienie ograniczenia emisji dwutlenku węgla (CO₂), metanu (CH₄), czy emisji związków azotu do atmosfery. Ma to na celu zatrzymać węgiel w glebie, żeby nie przedostawał się do środowiska, czyli jest to tzw. sekwestracja glebowa węgla, która ma na celu zastosowania takich praktyk gospodarowania gruntami, które spowodują zwiększenie w glebie ilości dwutlenku węgla (CO₂) zmagazynowanego jako materia organiczna, w wyniku zatrzymania części substancji organicznej w glebie ziemia staje się żyźniejsza.

W ramach interwencji rolnictwo węglowe, wsparciem objęte będą następujące praktyki:

• Uproszczone systemy uprawy, które mają na celu wspieranie naturalnych procesów biologicznych w glebie przy jednoczesnym redukowaniu zabiegów uprawowych. Celem praktyki jest wsparcie przede wszystkim konserwującej uprawy roli, której głównym zadaniem jest zachowanie naturalnych zasobów przyrody przy równoczesnym osiągnięciu zadowalających plonów. Uprawa zwiększa aktywność biologiczną i poprawia strukturę gleby.

Wymagania w ramach praktyki to: stosowanie uprawy konserwującej bezorkowej lub pasowej, przy czym: zabiegi uprawowe są wykonywane bez wykorzystania uprawy płużnej w zespole uprawek pożniwnych i przedsiewnych oraz po zbiorze uprawy pozostawia się na polu całości resztek pożniwnych w formie mulczu.

• Zróżnicowana struktura upraw, głównym zadaniem wariantu jest poprawa jakości gleby, a także potrzeba odbudowy materii organicznej poprzez wzbogacenie struktury upraw o gatunki roślin, które wpływają zarówno na dodatni bilans materii organicznej, jak i na zwiększenie bioróżnorodności biologicznej.

Wymogiem w tej praktyce jest udział trzech różnych upraw w gospodarstwie, które przyczynią się do ograniczenia monokultury na gruntach ornych. Udział głównej uprawy w strukturze zasiewów nie przekracza 65%, a udział trzeciej i kolejnych uprawy 10%, co najmniej 20% w strukturze zasiewów stanowią: uprawy gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej (m.in. bobowate), udział zbóż nie przekracza 65%, udział upraw mających wpływ na bilans materii organicznej (m.in.: okopowe) nie przekracza 30%.

• Międzyplony ozime oraz wsiewki śródplonowe, praktyka ma na celu zwiększenie się poziomu wchłaniania CO₂ w rolnictwie, ograniczenie erozji, przeciwdziałanie przesuszaniu się gleby. Głównym zadaniem międzyplonów/wsiewek jest pokrycie gleby roślinnością, w okresach najbardziej narażonych na erozję, co będzie miało pozytywny wpływ na ograniczenie wymywania składników odżywczych do wód powierzchniowych.

Wymagania w ramach praktyki:

utrzymanie roślin w postaci: wsiewek roślin bobowatych drobnonasiennych lub ich mieszanek w uprawę główną lub międzyplonów ozimych w formie mieszanek utworzonych, z co najmniej 2 gatunków roślin wysianych w terminie od 1 lipca do 1 października i utrzymania, co najmniej do 15 lutego następnego roku. Dopuszczone jest mulczowanie międzyplonu ozimego, ale nie wcześniej niż po 15 listopada. Zakaz stosowania środków ochrony roślin: w międzyplonach ozimych-przez cały okres ich utrzymywania, w przypadku wsiewek śródplonowych: od momentu zbioru uprawy głównej, przez co najmniej 8 tygodni lub do momentu wysiewu kolejnej uprawy głównej.

• Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt, celem tej praktyki jest przede wszystkim ochrona bioróżnorodności, poprzez odpowiednie gospodarowanie na trwałych użytkach zielonych o niskiej wartości produkcyjnej. Ma również na celu zapobiec zmniejszaniu pogłowia zwierząt w gospodarstwach, w których są trwałe użytki rolne.
  Zadaniem praktyki, jest ograniczenie zagęszczenia zwierząt (obsada zwierząt w okresie wegetacyjnym roślin od 0,3 DJP/ha TUZ do 2 DJP/ha TUZ), a także jest zakaz przeorywania TUZ w trakcie zobowiązania.
• Wymieszanie słomy z glebą, praktyka ta wpłynie na poprawę właściwości chemicznych, fizycznych i biologicznych gleby. Praktyka ma na celu rozdrobnienie i wymieszanie całej słomy z glebą lub jej przyoranie po zbiorze plonu głównego na gruntach ornych.
  Beneficjent programu, jest zobligowany do prowadzenia rejestru zabiegów agrotechnicznych pozwalających potwierdzić realizację wymogu na działkach rolnych, na których realizowana jest praktyka.  
• Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo, celem praktyki jest ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery, poprzez rozlewanie płynnych nawozów naturalnych na GO w trakcie i po aplikacji doglebowej. Wymagania w ramach tej praktyki to przede wszystkim  stosowanie doglebowo płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo na gruntach ornych i TUZ, np. węże wleczone, aplikatory płozowe, aplikatory redlicowe, aplikatory talerzowe. Potwierdzeniem wykonania praktyki będzie zrobienie zdjęcia geotagowanego, pokazującego urządzenie, którym dokonuje się aplikacji nawozów płynnych, np. węże wleczone, aplikatory płozowe, aplikatory redlicowe, aplikatory talerzowe.
• Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji, celem praktyki jest ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery, poprzez wymieszanie obornika w ciągu 12 godzin od aplikacji.

Głównym zadaniem w tej praktyce jest wymieszanie obornika w okresie do 12 godzin od jego rozdysponowania na powierzchni działki, co pozwoli ograniczyć emisję amoniaku do atmosfery. Kolejnym krokiem jest przesłanie zdjęć dokumentujących przemieszanie obornika z glebą, poprzez aplikacje udostępnioną przez Agencję (Mobilna ARiMR). Pierwsze zdjęcie powinno być wykonane, zaraz po rozrzuceniu obornika na polu, a kolejne wykonane po przemieszaniu obornika. Różnica czasu pomiędzy zdjęciami nie może przekraczać 12 godzin.

W tym roku tj. 2023r. jest możliwość przedłożenia oświadczenia zamiast zdjęć o wykonaniu praktyki (stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo i  wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji) do kierownika biura powiatowego ARiMR, w terminach: 14 dni od dnia złożenia wniosku, jeżeli praktyka była zrealizowana przed dniem złożeniem wniosku lub przed dniem 15 marca 2023r.  lub 14 dni od dnia realizacji praktyki, gdy była wykonana po dniu złożenia wniosku, ale nie później niż 7 listopada 2023r. W przypadku składania oświadczenia rolnik powinien prowadzić rejestr zabiegów agrotechnicznych na formularzu opracowanym i udostępnionym przez ARiMR.

• Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia, głównym celem praktyki jest ograniczenie emisji amoniaku, a także efektywne gospodarowanie nawozami dostosowane do zasobności gleby w azot, fosfor, potas, magnez, wapń, a także potrzeb analizy gleby i systemów wspomagania decyzji w zakresie nawożenia-które pozwoli ograniczyć straty, a przełoży się na korzyści środowiskowe i ekonomiczne. W ramach tej praktyki wyróżnia się dwa warianty: podstawowy (opracowanie i przestrzeganie planu nawozowego w oparciu o bilans azotu oraz chemicznej analizie gleby, określające dawki składników pokarmowych), z wapnowaniem (opisany wyżej wariant podstawowy rozszerzony o zastosowanie wapnowania, na podstawie wyników analizy gleby, przy czym wsparcie do wapnowania przysługuje do powierzchni gruntów o pH poniżej lub równej 5,5, na których wykonany jest zabieg wapnowania). Wsparcie przysługuje do poszczególnych działek rolnych nie częściej niż raz na 4 lata.

Rolnik zobowiązany jest do: posiadania planu nawozowego opracowanego na podstawie wyników analizy gleby dla gruntów położonych na Go i TUZ, wykonanych w okręgowej stacji chemiczno-rolniczej lub innym laboratorium, które wykonuje badania agrochemiczne gleb. Opracowany plan, powinien być sporządzony przy użyciu narzędzia INTER-NAW lub innego programu, który służy do opracowywania planu nawozowego. Rolnik powinien przestrzegać planu i stosować ilości nawozów zgodnie z zaleceniami, a także powinien być prowadzony wykaz zabiegów agrotechnicznych.

*W celu wypełnienia minimalnej liczby punktów można realizować dowolną liczbę praktyk, pod warunkiem że da się je połączyć i realizować w jednym gospodarstwie. Oznacza to, że w zależności od tego jakie praktyki zostaną wybrane i jak wysoko są one punktowane, na takiej powierzchni będzie możliwość realizowania ekoschematu.

Opracowanie na podstawie lit.: Anna Samagalska

PZDR Lubaczów

źródła:

Projekt Planu Strategicznego dla WPR na lata 2023-2027

www.gov.pl/web/rolnictwo/ekoschematy

www.gov.pl/web/arimr/ekoschematy