Borówka wysoka zwana też borówką amerykańską lub jagodą amerykańską (Vaccinium corymbosum) to wysoki krzew jagodowy należący do rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Borówka amerykańska jak sama nazwa wskazuje pochodzi z Ameryki Północnej. W naturalnych warunkach rośnie najczęściej na wilgotnych lub mokrych, umiarkowanie kwaśnych torfowiskach wokół bagien i jezior oraz na osłoniętych od wiatrów stokach. Większość z 450 odmian borówki wysokiej zostało wyhodowanych w USA. Ponad 30 odmian borówki wysokiej dostępnych jest w sprzedaży w Polsce. Krzewy borówki wysokiej dorastają do 2-3 m wysokości. Owoce są podobne do owoców borówki czarnej (leśnej jagody), jednak są większe - średnicy 1-3 cm. Kolor skórki ciemnoniebieski z woskowym nalotem. Zawierają dużo cukrów, soli mineralnych, witamin i innych składników biologicznie czynnych - m.in. zmniejszające w organizmie poziom "złego" cholesterolu.
PRZYGOTOWANIE PODŁOŻA
Miejsce pod uprawę borówki powinno być słoneczne, aby rośliny lepiej owocowały. Najlepsze pod uprawę są gleby średniozwięzłe, przepuszczalne. Należy unikać gleb podmokłych. Iły, ciężkie gliny, szczere piaski i płytkie rędziny nie nadają się pod plantację borówki wysokiej. Przed założeniem plantacji wskazane jest wykonanie analizy gleby. Szczegółowe badania gleby przeprowadza Okręgowa Stacja Chemiczno- Rolnicza. Badanie takie ukazuje nie tylko zawartości poszczególnych składników mineralnych, ale co ważniejsze możemy sprawdzić jej kwasowość oraz poziom próchnicy. Najważniejsze jest ustalenie właściwego odczynu gleby. Jeżeli jest on wyższy od optymalnego, glebę należy zakwasić. Podłoże powinno mieć odczyn w granicach pH 4,0 do 4,5.
Najpierw wykopuje się dołek na co najmniej 40 cm głębokości. Następnie torf kwaśny mieszany jest z korą sosnową i glebą z ogrodu. W czasie pracy mieszamy je od razu z nawozem do roślin kwasolubnych. Dodajemy około 30-60 g na krzew (niepełną garść). Przygotowane podłoże wsypujemy do dołka i sadzimy krzewy. Szyjka korzeniowa powinna być posadowiona 3-5 cm głębiej niż w doniczce. Krzewy sadzimy w rozstawie około 1 m w rzędzie i ok. 3 m między rzędami. Rośliny te mają płytki system korzeniowy i wymagają obfitego podlewania. W okresach suszy należy podlewać co tydzień, dawką10 l wody na krzew.
NAWOŻENIE
Do nawożenia można wykorzystywać związki mineralne i produkty roślinne, a także produkty zawierające mikroorganizmy oraz żywe organizmy. Wystarczająca jest średnia zasobność gleby w składniki pokarmowe takie jak: fosfor, potas, magnez. Potrzeby azotu ocenia się na 30-40 kg/ha w ciągu roku (przy stosowaniu trocin i kory- ilość podwoić). W latach kolejnych, nawożenie fosforem i potasem powinno się odbywać na podstawie analiz glebowych i powinno wynosić średnio około 20-25 kg fosforu i 40-50 kg potasu. Ważne są również takie składniki pokarmowe jak siarka i bor oraz molibden, szczególnie na plantacjach o niskim pH, na których ten pierwiastek przechodzi w związki trudno rozpuszczalne. W rolnictwie ekologicznym dozwolone jest zastosowanie jedynie nawozów siarczanowych (siarczan potasu, siarczan magnezu, Patentkali). Ilość stosowanej siarki zależy od właściwego pH i jakości gleby. Siarka powinna być dokładnie rozsypana na powierzchni gleby i z nią wymieszana.
Dostarczona materia organiczna może po procesie humifikacji zostać przekształcona w próchnicę. Kwasy humusowe są naturalnym, organicznym źródłem dostarczenia roślinom i glebie skoncentrowanej dawki składników pokarmowych i mikroelementów. Nawozem stosowanym w rolnictwie ekologicznym, zawierającym kwasy humusowe pozyskiwane z Leonardytów jest np. Rosahumus. Ich aktywność w produkcie jest 5 – krotnie wyższa od tych pochodzących z innych źródeł (obornik, kompost). Rosahumus dostarcza substancji organicznej w pełni dostępnej, podczas gdy w torfie czy trocinach jest ona mineralizowana bez tworzenia żyznego humusu. Rosahumus poprawia żyzność gleb na okres do 5 lat. Można go stosować również na plantacjach już istniejących, a najlepsze efekty osiąga się przy jednorazowym oprysku w dawce 5-6kg/ha i późniejszym zmieszaniu z glebą.
ZABIEGI AGROTECHNICZNME I PIELĘGNACYJNE
Płytkie uprawki mechaniczne należy wykonać od wczesnej wiosny, najlepiej na głębokość około 5 cm. Termiczne niszczenie chwastów- za pomocą płomienia spalanego propanu lub przy użyciu pary wodnej.
Trwałość dobrych agrowłóknin na plantacjach ekologicznych przekracza nawet 10 lat, a jej ciężkość powinna być nie mniejsza niż 90 g/m2. Powinna być również wysokiej jakości.
Agrowłóknina wpływa pozytywnie na nagrzewanie podłoża i rozwój systemu korzeniowego, należy jednak utrzymać odpowiednią wilgotność podłoża pod włókniną.
Ściółką mogą być: rozdrobniona słoma zbóż, kompost, torf, kora drzewna, trociny, rozdrobniony papier. Ściółki, poza tłumieniem chwastów, stabilizują wilgotność i temperaturę gleby oraz - w wyniku rozkładu materii organicznej - zasilają glebę w składniki pokarmowe. Jej warstwa powinna wynosić od 8 do 15 cm, w zależności od zwięzłości użytego materiału.
Cięcie zapewnia dobre i coroczne plonowanie oraz ogranicza choroby. Zabieg ten wpływa na późniejszą jakość owoców. W uprawie ekologicznej cięcie krzewów odbywa się nawet 3 razy w roku: późną zimą (formowanie i odmładzanie krzewów), późną wiosną oraz podczas zbioru (eliminacja wszystkich pędów uszkodzonych przy zbiorze). Należy pamiętać o usuwaniu chorych pędów z międzyrzędzi, gdyż powodują one rozwój patogenów.
OCHRONA PRZED SZKODNIKAMI I CHOROBAMI
W ekologicznej metodzie produkcji stosowanie pestycydów jest kategorycznie zabronione. Ważne jest prowadzenie szczegółowego i częstego monitoringu występowania objawów chorób i szkodników. Plantacje należy zakładać ze zdrowych sadzonek, gdyż materiał nasadzeniowy jest najczęstszą przyczyną rozprzestrzeniania się chorób wirusowych i szkodników, takich jak mszyce czy nicienie. Bardzo groźnymi chorobami są antraknoza i szara pleśń, które mogą się szczególnie nasilić
w deszczowe i chłodne lata.
Problemem w uprawie borówki jest również pojawienie się grzybów z klasy podstawczaków. Grzyby te powodują słabszy wzrost roślin, szczególnie młodych oraz utrudniają zbiór owoców.
PŁATNOŚCI DO PLANTACJI
Przy uprawie borówki wysokiej metodami ekologicznymi można otrzymać dodatkowe płatności w ramach działania Rolnictwo ekologiczne objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Pomoc w postaci dopłat jest zachętą i zwróceniem uwagi na zakładanie i prowadzenie plantacji borówki wysokiej w gospodarstwach ekologicznych. Stawki płatności to 1882 zł/ha do upraw w okresie konwersji (przestawiania) i 1501 zł/ha po okresie konwersji.