Co roku oferta dostępnych na rynku odmian poszerzana jest o kolejne, nowe odmiany o ciekawym wybarwieniu korzeni. Ale czy warto decydować się na nowe odmiany tylko dlatego że kuszą nas one oryginalnością i ciekawym wyglądem? Czy są one równie wartościowe i posiadają tyle zalet, co tradycyjne odmiany marchwi?
W ofertach firm nasiennych oprócz tradycyjnej „pomarańczowej” marchwi, dostępne są też odmiany o innym zabarwieniu korzeni – białym, żółtym, fioletowym lub fioletowo-pomarańczowym. I chociaż wydawać by się mogło, że pojawienie się kolorowych odmiany to efekt tylko i wyłącznie najnowszych prac hodowlanych - prawda jest zgoła odmienna. Okazuje się, że pierwotne formy marchwi miały korzenie właśnie w tych barwach - fioletowej żółtej lub białej. I to te formy uprawiane były jako pierwsze. Pomarańczowe odmiany wyhodowano dopiero w XVII wieku w Holandii i z czasem jako słodsze i soczystsze podbiły cały świat. Dzisiaj historia zatacza koło i na fali zainteresowania cennymi odmianami o dużych wartościach zdrowotnych i niebanalnym smaku powraca również zainteresowanie kolorową marchewką. Odmiany te z pewnością mogą także stanowić wizualne urozmaicenie naszej kuchni. Przyjrzyjmy się zatem im bliżej.
Marchew o ciemnym zabarwieniu korzeni znacznie przewyższa tradycyjne odmiany pod względem wartości odżywczych. Jej kolor – fioletowy, czerwony lub prawie czarny, spowodowany jest wysokim nagromadzeniem antocyjanów – barwników roślinnych będących naturalnymi przeciwutleniaczami. Są one niezwykle ważne dla organizmu człowieka ponieważ chronią przed rozwojem raka, miażdżycy, chorób krążenia a także opóźniają procesy starzenia oraz chronią komórki nerwowe przed degeneracją. Przy wykorzystywaniu fioletowych czy purpurowych korzeni marchwi w kuchni należy pamiętać, że antocyjany rozkładają się w wysokiej temperaturze, tracą swój intensywny kolor i cenne właściwości podczas gotowania czy smażenia. Dodatkowo ich dodatek sprawia, że nasza potrawa może uzyskać nie zawsze pożądany przez nas kolor. Ciemno wybarwione korzenie marchwi najlepiej spożywać na surowo w postaci surówek, sałatek smoothies czy koktajli. W smaku te odmiany mogą być subtelnie mniej słodsze od pomarańczowych ale są praktycznie nie do odróżnienia.
Odmiany o ciemnych korzeniach:
Deep Purple – odmiana o ciemnofioletowej, prawie czarnej barwie korzenia z trochę jaśniejszym rdzeniem, średnio późna - okres wegetacji ok. 135 dni, dojrzewa we wrześniu i na początku października.
Purple Haze –odmiana o dwukolorowym korzeniu: na zewnątrz fioletowym, wewnątrz pomarańczowym, po przekrojeniu bardzo dekoracyjna, średnio wczesna - okres wegetacji ok. 100-110 dni.
Purple Sun – odmiana średnio późna -okres wegetacji ok. 130 dni, o fioletowych korzeniach.
W odmianach o korzeniach w kolorze żółtym również znajdziemy cenne składniki. Jest to głównie luteina – barwnik z grupy karotenoidów niezastąpiony w dbaniu o dobrą kondycje naszych oczu. Żółte marchewki w smaku są słodkie, delikatne i chrupiące. Ich kolor utrzymuje się po ugotowaniu dlatego mogą być wspaniałym urozmaiceniem „kolorystycznym” przygotowanych przez nas dań.
Yellowstone – odmiana o żółtych korzeniach z przeznaczeniem na zbiór jesienny i do przechowywania. Tworzy smukłe, długie - lekko stożkowate korzenie, które przypominają typowy smak marchwi.
Mello Yello – odmiana późna, również o żółtych korzeniach o okresie wegetacji 120-130 dni.
Kolejna grupa odmian wytwarza korzenie barwy białokremowej. Naukowcy z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w 2012 roku zbadali skład chemiczny białej marchwi, odmiany „White Satin” i stwierdzili, że w porównaniu z pomarańczową odmianą, zawiera więcej błonnika a mniej cukrów. Dodatkowo biała marchew jest lepszym źródłem przeciwutleniaczy. Smak korzeni białej marchwi jest bardziej wyrazisty niż wcześniej opisywanych odmian, dlatego dla niektórych może jawić się jako lekko gorzkawy i cierpki.
White Satin - wczesna odmiana o cylindrycznym, mięsistym białym korzeniu w smaku określanym jako lekko słodki (neutralny). Odmiana ta może być uprawiana z przeznaczeniem na zbiór pęczkowy jako urozmaicenie asortymentu warzyw. Jednak z uwagi na kolor korzeni istnieje duże prawdopodobieństwo mylenia jej z pietruszką.
Jeżeli zdecydujemy się na uprawę marchwi o białych lub żółtych korzeniach, musimy pamiętać, że odmiany te mają tendencję do przebarwiania się w ich górnej części na zielono pod wpływem światła. Powoduje to pojawienie się gorzkiego smaku. Zapobiega temu regularne okopywanie, które dodatkowo zachęca rośliny do głębokiego korzenienia się.
Ciekawą propozycją jest odmiana Rainbow. Tworzy ona wydłużone, lekko stożkowate korzenie w różnych kolorach – zarówno pomarańczowe, żółte jak i białe.
Kolorowe odmiany marchwi nie tylko cieszą nasze oczy i urozmaicają serwowane przez nas dania, są one również bardzo wartościowe, dlatego warto znaleźć dla nich miejsce w naszym warzywniku.
Opracowała na podstawie lit.: Marta Dobrowolska
PODR Boguchwała