Materiał siewny i sadzeniakowy wyprodukowany we własnym gospodarstwie najczęściej powstaje w niekontrolowanych warunkach. Wielokrotne rozmnożenia powodują „wyradzanie się”, a więc systematyczną utratę cech odmianowych powodującą spadek plonu, wzrost podatności na patogeny czy osłabienie zimotrwałości. Niedokładne czyszczenie ziarna powoduje namnażanie chwastów, porażenie chorobami grzybowymi, a także często zmieszanie różnych gatunków zbóż czy form ozimych z jarymi. Nie ma również możliwości określenia podstawowych parametrów, takich jak siła kiełkowania czy masa tysiąca nasion, a przez to dawka wysiewu nie może być precyzyjnie określona, co prowadzi do nadmiernego zagęszczenia lub przerzedzenia łanu. Zdecydowanie złym pomysłem jest ponowny wysiew odmian mieszańcowych, czyli tzw. hybryd, które korzystając z efektu wybujałości mieszańców są bezużyteczne w kolejnym sezonie.
Materiał siewny i sadzeniakowy kwalifikowany jest to materiał wytworzony bezpośrednio z materiału bazowego. Spełnia ściśle sprecyzowane normy handlowe oraz jakościowe. Podlega ocenie polowej i laboratoryjnej przez PIORiN oraz ocenie tożsamości i czystości odmianowej. Materiał kwalifikowany to materiał pełnowartościowy, całkowicie zdrowy, pozbawiony słabszych czy uszkodzonych, mało użytecznych ziaren, o lepszej mrozoodporności. Najczęściej powtarzaną zaletą stosowania materiału kwalifikowanego jest poprawa wielkości plonu. Wynika to z potencjału zawartego w materiale siewnym bądź sadzeniakowym. Firmy hodowlane, wprowadzając nowe odmiany roślin uprawnych, wykorzystują najnowsze osiągnięcia postępu biologicznego w zakresie wielkości i jakości plonowania czy odporności na choroby. Producent podaje siłę kiełkowania i masę tysiąca nasion, co pozwala dokładnie dobrać dawkę wysiewu. Znany jest potencjał plonowania danej odmiany, jej zimotrwałość czy odporność na choroby. Powyższe czynniki przekładają się na pewność uzyskania właściwej obsady, równomiernych wschodów oraz dużego plonu wysokiej jakości. Doświadczenia prowadzone przez COBORU potwierdzają rosnący systematycznie potencjał plonowania.
Rolnik, który decyduje się na zastosowanie kwalifikowanego materiału siewnego lub sadzeniakowego ma pewność, co do parametrów technicznych decydujących o wartości siewnej nasion lub sadzeniakowej bulw. Korzyści ze stosowania kwalifikatu są niewątpliwe: korzystanie z postępu odmianowego, gwarancja wysokiej jakości i tożsamości odmiany, możliwość precyzyjnego siewu dostosowanego do stanowiska, jednorodny i zdrowy łan, mniejsze wydatki na ochronę, wyższa masa i jakość zbioru. W Polsce tylko 20-25% wysiewnych nasion roślin uprawnych to kwalifikowany materiał siewny. W przypadku jęczmienia około 30% zasiewów stanowi kwalifikowany materiał siewny, w przypadku pszenicy czy żyta kwalifikowany materiał siewny trafia na zaledwie 15-20% areału.
Zachętą do stosowania materiału kwalifikowanego są dopłaty w związku z użyciem do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany. Każdego roku w terminie 25 maja – 25 czerwca można składać wnioski o przyznanie ww. dopłat bezpośrednio do Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę producenta rolnego, przesłać przesyłką rejestrowaną nadaną w placówce Poczty Polskiej lub skorzystać z platformy ePUAP.
Dopłatami z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany obejmuje się materiał siewny kategorii elitarny lub kwalifikowany następujących gatunków roślin uprawnych:
Minimalna ilość materiału siewnego jaka powinna być użyta do obsiania lub obsadzenia 1 ha powierzchni gruntów ornych, określona jest w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 maja 2013 r. w sprawie minimalnej ilości materiału siewnego, jaka powinna być użyta do obsiania lub obsadzenia 1 ha powierzchni gruntów ornych, wynosi w przypadku:
1) odmiany populacyjnej pszenicy zwyczajnej – 150 kg;
2) odmiany mieszańcowej pszenicy zwyczajnej – 70 kg albo 1,7 jednostki siewnej;
3) pszenicy twardej – 150 kg;
3a) pszenica orkisz – 200 kg;
4) odmiany populacyjnej żyta – 90 kg albo 2 jednostki siewne;
5) odmiany syntetycznej żyta – 80 kg;
6) odmiany mieszańcowej żyta – 60 kg albo 1,7 jednostki siewnej;
7) odmiany populacyjnej jęczmienia – 130 kg;
8) odmiany mieszańcowej jęczmienia – 90 kg albo 2 jednostki siewne;
9) pszenżyta – 150 kg;
10) owsa zwyczajnego – 150 kg;
11) owsa nagiego – 120 kg;
12) owsa szorstkiego – 80 kg;
13) łubinu (żółtego, wąskolistnego lub białego) – 150 kg;
14) grochu siewnego (odmiany roślin rolniczych) – 200 kg;
15) bobiku – 270 kg;
16) wyki siewnej – 80 kg;
17) soi – 120 kg;
18) ziemniaka – 2000 kg;
19) mieszanek zbożowych lub mieszanek pastewnych sporządzonych z materiału siewnego gatunków lub odmian roślin zbożowych lub pastewnych wymienionych w pkt 1-17 – 140 kg;
20) mieszanek zbożowych sporządzonych z materiału siewnego odmian pszenicy orkisz – 200 kg.
Wysokość stawek będzie wyliczana z uwzględnieniem powierzchni upraw zadeklarowanych we wnioskach złożonych do BP ARiMR oraz środków finansowych przeznaczonych na ten cel w danym roku budżetowym.
O przyznanie dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany może ubiegać się producent rolny, który:
1. Złoży w terminie od dnia 25 maja do dnia 25 czerwca 2022 r. wniosek o przyznanie dopłaty wraz z wymaganymi załącznikami. Wniosek można przekazać za pośrednictwem platformy ePUAP lub wysłać za pośrednictwem wyznaczonego operatora publicznego (Poczta Polska) przesyłką rejestrowaną na adres BP ARiMR właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę wnioskodawcy.
2. Posiada działki rolne, na których uprawia się gatunki roślin uprawnych objęte dopłatami, o łącznej powierzchni nie mniejszej niż 1 ha, przy czym za działkę rolną uważa się zwarty obszar gruntu rolnego, na którym jest prowadzona uprawa lub grupa upraw, o powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha, wchodzący w skład gospodarstwa rolnego;
3. Zużył do siewu lub sadzenia materiał siewny kategorii elitarny lub kwalifikowany na gruntach rolnych będących w jego posiadaniu:
Całkowita kwota pomocy de minimis przyznana jednemu producentowi rolnemu nie może przekroczyć wysokości 20 000 euro w okresie trzech lat podatkowych (obrotowych).
Przy czym jeśli producent rolny jest powiązany osobowo lub kapitałowo z innym/i podmiotem/ami to limit 20 000 euro należy odnieść do „jednego przedsiębiorstwa” w rozumieniu art. 2 ust. 2 rozporządzenia Komisji (UE) nr 1408/2013.
Do wniosku o przyznanie dopłaty producent rolny zobowiązany jest dołączyć:
1. Oryginał albo potwierdzoną za zgodność z oryginałem przez notariusza albo przez występującego pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub doradcą podatkowym albo upoważnionego pracownika ARiMR kopię:
Do wniosku w razie potrzeby należy dołączyć załączniki dodatkowe:
1) Oświadczenie w sprawie składu mieszanki materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany - składane w sytuacji, gdy producent rolny wnioskuje o przyznanie dopłaty do mieszanki zbożowej lub mieszanki pastewnej zakupionej od podmiotu upoważnionego do obrotu materiałem siewnym;
2) Oświadczenie w sprawie mieszanki materiału siewnego sporządzanej we własnym zakresie przez producenta rolnego - składane w sytuacji, gdy producent rolny wnioskuje o przyznanie dopłaty do mieszanki zbożowej lub mieszanki pastewnej, którą sporządził we własnym zakresie z zakupionego materiału siewnego (lub materiału siewnego wydanego z magazynu w przypadku podmiotów wpisanych do ewidencji przedsiębiorców lub rolników w rozumieniu przepisów o nasiennictwie).
W skład mieszanek sporządzonych przez wnioskodawcę we własnym zakresie mogą wchodzić jedynie składniki kwalifikowane, tj. posiadające kategorię elitarny lub kwalifikowany. Jeżeli mieszanka w swoim składzie będzie zawierała składniki kwalifikowane i takie, które nie posiadają ww. kategorii, tzw. nasiona niekwalifikowane, żaden ze składników tej mieszanki nie będzie mógł być objęty dopłatą.
3) Oświadczenie o łącznej powierzchni działek rolnych, obsianych lub obsadzonych gatunkami roślin uprawnych objętych dopłatami - składane w sytuacji, gdy producent rolny w złożonym wniosku o przyznanie dopłaty ubiega się o dopłatę do powierzchni mniejszej niż 1 ha powinien wykazać, że posiada jeszcze inne działki rolne (w sumie o łącznej powierzchni nie mniejszej niż 1 ha), na których wysiał/wysadził gatunki roślin uprawnych objęte dopłatami;
4) Oświadczenie o położeniu upraw rolnych, które uległy zniszczeniu - składane w sytuacji, gdy uprawy założone z materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany zostały zniszczone z powodu wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności lub siły wyższej.
Stawki dopłat do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany określane są corocznie do dnia 30 września, w drodze rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie stawek dopłat do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany.
Oprac.: Beata Pisulak PZDR w Przemyślu
Źródło: strony internetowe: https://asmtechnology.eu, www.farmer.pl, www.gov.pl