Zasady przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu na poziomie gospodarstwa

Za bezpośredni czynnik powodujący współczesne zmiany klimatyczne uznaje się przede wszystkim zwiększoną emisję gazów cieplarnianych do atmosfery, będącą wynikiem działalności człowieka.

Wzrost temperatury wiąże się ze zmianą plonowania. Skalę tego zjawiska trudno jest oszacować, gdyż każdy gatunek i odmiana zachowują się inaczej. Zazwyczaj jednak wystąpienie wyższych temperatur powoduje spadek plonów. Wzrost temperatury wiąże się również z wcześniejszym występowaniem wiosny. Konsekwencją tego zjawiska jest powstająca luka czasowa pomiędzy aktywnością różnych organizmów na poszczególnych etapach łańcucha pokarmowego. Wcześniejsze kwitnienie roślin może wystąpić w okresie braku aktywności zapylaczy, a wcześniejsza aktywność szkodników upraw może wystąpić w okresie, kiedy drapieżniki żywiące się tymi szkodnikami nie wróciły jeszcze z rejonów zimowania. Zmiany te wpływają na kolejne ogniwa łańcucha pokarmowego, co przyczynia się do spadku różnorodności ekosystemów i tym samym pogorszenia warunków do produkcji żywności. Zmiany klimatyczne wpływają również na krajowe warunki wodne. Polska jest krajem ubogim w wodę. Według prognoz, warunki wodne pod wpływem zmian klimatu jeszcze bardziej się pogorszą. Przewiduje się wzrost opadów zimą i spadek latem oraz wiosną, przy utrzymaniu obecnych trendów jesienią. Oznacza to, że dostęp do wody będzie nieadekwatny do potrzeb rolnictwa. Koniecznością stanie się nawadnianie upraw.

Do jednych z najważniejszych grup problemów, które wpływają na rolnictwo, należy zaliczyć:

• występowanie ekstremalnych zjawisk w pogodzie
• zmiany cykli wegetacyjnych roślin
• zmiany opadów i dostępności wody dla rolnictwa
• występowanie nowych organizmów i chorób

Z  powyższych powodów rolnicy powinni podjąć działania zmierzające do redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Coraz częstszym problemem rolników są susze na przemian z powodziami, efekt pustynnienia, wysoka temperatura, skutki stosowania środków ochrony roślin, zanieczyszczenia wód.

Skutkami zmian klimatycznych w rolnictwie są m.in.:

• wcześniejsze kwitnienie roślin
•  zmiany w cyklach rozwojowych
•  zmiany terminów prac agrotechnicznych

Wśród praktyk rolniczych korzystnie oddziałujących na jej stan wymieniane są:

• zmianowanie roślin
• uwzględnienie uprawy roślin o właściwościach chroniących glebę przed niekorzystnymi warunkami zewnętrznymi
• zbilansowanie produkcji roślinnej i zwierzęcej na poziomie gospodarstwa rolnego
• bilansowanie materii organicznej oraz składników odżywczych

Adaptacja do zmian klimatu polega na dostosowaniu się do nowych albo zmieniających się warunków środowiskowych. Nadrzędnym krajowym organem, prowadzącym działania z zakresu klimatu i jego zmienności jest Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Opracowała na podst. lit.: Dominika Banaś

PODR Boguchwała