Wapnowanie gleby polega na zastosowaniu nawozów wapniowych, których zadaniem jest podniesienie odczynu pH gleby i jej odkwaszenie. Zabieg ten powoduje w środowisku glebowym również inne korzystne dla roślin zmiany chemiczne, fizyczne i biologiczne, wpływając na wzrost plonów roślin. Wapnowanie gleby przeprowadzane jest najczęściej późnym latem i jesienią (zaraz po żniwach), kiedy to gleba jest wyczerpana ze składników pokarmowych. Po zbiorze roślin, najłatwiej jest też pobrać próbki ziemi do analizy chemicznej. Wapnowanie wiosenne może być wykonane pod uprawy roślin jarych. Zabieg wapnowania należy wykonać min. 2 - 3 tyg. przed siewem roślin. Wapno stosujemy przy suchej i bezwietrznej pogodzie oraz na suchą glebę.
Biorąc pod uwagę skład chemiczny, wyróżniamy trzy rodzaje wapna: tlenkowe, węglanowe oraz dolomitowe.
Wapno tlenkowe zalecane jest do gleb ciężkich i wilgotnych. Nie powinno się go jednak stosować tuż przed wysiewem roślin i pogłównie, gdyż może zniszczyć całą uprawę poprzez porażenie roślin. Działa silnie niszcząco na mikroorganizmy glebowe. powoduje szybką zmianę pH gleby na optymalne, już w pierwszym roku po zastosowaniu.
Bezpieczniejszym rodzajem wapna jest wapno w formie węglanowej, gdyż działa ono wolniej od tlenkowego ale za to dłużej i wyróżnia się większą skutecznością w odkwaszaniu. Stwarza mniejsze ryzyko przenawożenia oraz ma niewielki wpływ na mikroorganizmy w glebie. Zalecane jest do odkwaszania gleb lekkich i średnich, szczególnie tych podatnych na szybkie wysychanie. Jeśli wybierze się wapno węglanowe w formie granulowanej, to wolno go także używać do wzbogacania roślin o składniki odżywcze w czasie wzrostu. Oprócz tego wapno węglanowe w formie granulowanej wolno stosować w celu dokarmiania roślin w okresie wzrostu, jak również do nawożenia pogłównego. Gleba bardzo dobrze przyswaja wapno w takiej formie.
Dolomit jest wapnem pochodzenia naturalnego, który pozyskiwany jest z mielenia skał wapniowo-magnezowych, działa podobnie jak wapno węglanowe. Wapno dolomitowe jest nisko reaktywne, lecz długo działające i nie powoduje degradacji gleby. Efekt odkwaszania widać dopiero po 2-3 latach od wapnowania, ale utrzymuje się on dość długo i zabiegu tego nie trzeba powtarzać przez wiele lat. Na glebie ubogiej w magnez warto zastosować dolomit, gdyż magnez w nim zawarty jest kilkakrotnie tańszy niż w innych nawozach dostępnych na rynku.
Przyjmuje się, że optymalne pH gleby dla większości roślin rolniczych wynosi od 6,0 do 7,0. Gdy pH spada poniżej 6,0, gleba staje się kwasowa, co może prowadzić do wielu problemów. Kwasowość gleby wpływa negatywnie na aktywność mikroorganizmów, utrudnia wchłanianie składników odżywczych przez korzenie roślin oraz może powodować toksyczność dla niektórych gatunków roślin. W takim środowisku rośliny mogą mieć trudności z prawidłowym wzrostem i rozwojem, co prowadzi do mniejszych plonów.
Wapnowanie gleby przynosi wiele korzyści. Po pierwsze, wapno neutralizuje kwasowość gleby, podnosząc jej pH do optymalnego poziomu. W rezultacie mikroorganizmy glebowe stają się bardziej aktywne, co przyczynia się do rozkładu organicznej materii i uwalniania składników odżywczych w formach dostępnych dla roślin. Ponadto, wapno pomaga w poprawie struktury gleby, co wpływa na jej przepuszczalność dla wody i korzeni roślin. Dzięki temu korzenie mają łatwiejszy dostęp do wody i składników odżywczych, co sprzyja zdrowemu wzrostowi roślin.
Wapnowanie gleby jest procesem, który można przeprowadzić na różne sposoby. Jedną z popularnych metod jest stosowanie wapna nawozowego w postaci proszku lub granulatu. Wapno należy rozsiać równomiernie na powierzchni gleby i wymieszać z jej wierzchnią warstwą. Ważne jest, aby stosować odpowiednią ilość wapna, która zależy od rodzaju gleby i jej pH. Dlatego przed wapnowaniem zaleca się wykonanie analizy gleby, aby określić dokładną ilość wapna potrzebną do uzyskania optymalnego pH.
Warto pamiętać, że wapnowanie gleby to proces długoterminowy. Efekty nie są widoczne od razu, ale stopniowo po pewnym czasie. Zaleca się regularne monitorowanie pH gleby i w razie potrzeby powtarzanie wapnowania co kilka lat, aby utrzymać optymalne warunki glebowe.
Wapnowanie gleby jest niezwykle istotnym elementem praktyk rolniczych i ogrodniczych. Pomaga w tworzeniu zdrowego i żyznego środowiska dla roślin, co z kolei przekłada się na większe i zdrowsze plony. Jeśli jesteś rolnikiem lub ogrodnikiem, warto rozważyć wapnowanie gleby jako ważny krok w dbaniu o jakość i wydajność swoich upraw.
Warto także wspomnieć, że do 30.11.2023r. lub wyczerpania alokacji środków trwa „Ogólnopolski program regeneracji środowiskowej gleb poprzez ich wapnowanie” i można uzyskać dofinansowanie na zakupione wapno czy środek wapnujący.
Dofinansowaniem będą objęte wnioski przyjęte przez Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze do dnia 31.10.2023 r. lub do wyczerpania alokacji środków. W przypadku wyczerpania środków, decyduje data wpływu wniosku do OSChR.
Dofinansowaniem objęte są koszty kwalifikowane, a więc koszty zakupu wapna nawozowego lub środka wapnującego bez kosztów transportu i wysiewu. Poziomy pomocy wynoszą:
Do złożenia wniosku o przyznanie dofinansowania w formie dotacji ze środków WFOŚiGW uprawniony jest posiadacz użytków rolnych o pH gleby poniżej 5,5. Dofinansowanie na nawóz wapniowy (wapno nawozowe lub środek wapnujący) można uzyskać nie częściej niż raz na 4 lata do danej działki rolnej.
Oprac. na podstawie lit.: Bogusław Młodowiec
PZDR Lubaczów
Źródła: