Spółdzielnia socjalna jako klucz do społecznej i zawodowej reintegracji

Rozważając prowadzenie działalności gospodarczej, warto zastanowić się nad wyborem formy prawnej, takiej jak spółdzielnia socjalna. Jest to przedsiębiorstwo, które nie tylko realizuje cele biznesowe, ale przede wszystkim ma na celu wsparcie i aktywizację osób znajdujących się w sytuacji zagrożenia wykluczeniem społecznym, takich jak osoby bezrobotne i niepełnosprawne.

Czym są spółdzielnie socjalne?

Spółdzielnie socjalne są przedsiębiorstwami o charakterze społecznym, których celem jest nie tylko prowadzenie działalności gospodarczej, ale także wspieranie osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, takich jak bezrobotni, osoby niepełnosprawne, czy osoby po zakończeniu leczenia uzależnień. Ich istotą jest kolektywna inicjatywa, oparta na zasadach demokracji i solidarności, gdzie każdy członek ma równy głos w podejmowaniu decyzji.

Zasady funkcjonowania

Spółdzielnie socjalne w Polsce działają na zasadzie demokratycznego zarządzania, gdzie każdy członek ma równy udział w podejmowaniu decyzji. Ponadto, zyski uzyskane ze wspólnej działalności są przeznaczane na cele statutowe, wspierając społeczną i zawodową reintegrację członków oraz realizację misji społecznej. Istotnym elementem jest również transparentność działań oraz prowadzenie pełnej księgowości.

Spółdzielnia socjalna może zostać założona przez co najmniej pięć osób fizycznych lub co najmniej dwie osoby prawne, przy czym maksymalna liczba członków wynosi 50. Istnieją jednak wyjątki, na przykład w przypadku przekształcenia spółdzielni inwalidów lub spółdzielni niewidomych w spółdzielnię socjalną, gdzie nie ma ograniczeń co do liczby członków. Do podmiotów, które mogą zakładać spółdzielnie należą:

• osoby bezrobotne,
• bezdomni, którzy realizują indywidualny program wyjścia z bezdomności
• osoby uzależnione od alkoholu, które ukończyły leczenie odwykowe,
• osoby uzależnione od narkotyków, które ukończyły terapię,
• osoby chore psychicznie,
• osoby niepełnosprawne,
• osoby zwalniane z zakładów karnych
• uchodźcy
• osoby podlegające wykluczeniu społecznemu, które z różnych przyczyn nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych oraz znajdują się w sytuacji ubóstwa uniemożliwiającej lub ograniczającej ich uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnych,
• osoby niepełnosprawne zgodnie z definicją ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Wyzwania dla spółdzielni socjalnych

Mimo rosnącego zainteresowania społecznego i wsparcia ze strony państwa, spółdzielnie socjalne w Polsce stają w obliczu różnorodnych wyzwań. Jednym z głównych problemów jest dostęp do finansowania i zasobów, co utrudnia rozwój oraz skuteczne działanie. Ponadto, konieczne jest edukowanie społeczeństwa na temat roli i znaczenia spółdzielni socjalnych, aby promować ich działalność i zwiększyć świadomość społeczną na temat integracji osób marginalizowanych.

W obszarach wiejskich istnieje wiele wyzwań, które mogą spotkać Spółdzielnie Socjalne (SS). Mimo że mają one wiele zalet, istnieją także pewne potencjalne trudności związane z ich działalnością. Oto kilka z tych potencjalnych wad:

1. Złożoność procedur uzyskania statusu: Proces uzyskania statusu Spółdzielni Socjalnej może być uciążliwy i wymaga spełnienia wielu formalności. Może to stanowić barierę dla osób chcących założyć taką spółdzielnię.
2. Ograniczone zasoby finansowe: Pomimo zwolnienia z niektórych podatków, SS nadal muszą borykać się z ograniczonymi zasobami finansowymi. Niepewność dotycząca stabilności finansowej może stanowić wyzwanie dla ich działalności.
3. Konkurencja o fundusze: Wzrost liczby SS może prowadzić do wzrostu konkurencji o ograniczone źródła finansowania i wsparcia, co utrudnia uzyskanie niezbędnych środków do działalności.
4. Ryzyko nadużyć finansowych: SS mogą być narażone na ryzyko nadużyć finansowych, włączając w to nielegalne wykorzystanie środków finansowych lub korupcję, co może zaszkodzić reputacji spółdzielni.
5. Trudności w zarządzaniu i ocenie efektywności: Niektóre SS mogą mieć trudności w określeniu priorytetów działalności oraz w ocenie efektywności swoich działań, co może prowadzić do niewłaściwego wykorzystania zasobów.
6. Zmiany w przepisach prawnych: Spółdzielnie mogą być narażone na zmiany w przepisach prawnych dotyczących działalności spółdzielczej, co może utrudniać zarządzanie nimi i dostosowanie się do nowych wymogów.
7. Zależność od wolontariuszy: Wiele SS opiera się na pracy wolontariuszy, co może prowadzić do trudności w utrzymaniu stabilności i ciągłości działań.

Podsumowanie

Spółdzielnie socjalne w Polsce pełnią istotną rolę w promowaniu społecznej integracji i wspieraniu osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Ich działalność opiera się na zasadach demokracji, solidarności i współpracy, mając na celu kreowanie lepszego i bardziej otwartego społeczeństwa. Pomimo wyzwań, jakie stoją przed nimi, spółdzielnie socjalne nadal pozostają ważnym narzędziem wspierania społecznego rozwoju w Polsce.

Źródła:

• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych
• Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o ekonomii społecznej
• „Spółdzielczość socjalna na obszarach wiejskich na przykładzie województwa małopolskiego”- Małgorzata Błażejowska, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2019
• „Spółdzielnia socjalna - czym jest i jak ją założyć?” Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Warszawa, marzec 2022
• modr.pl

Beata Serafin

PODR Boguchwała