Z czym walczymy
Najgroźniejszą w skutkach chorobą w uprawie rzepaku w okresie, gdy on rozkwita i pojawiają się pierwsze kwiaty na pędzie głównym jest zgnilizna twardzikowa. W tym okresie rozwijać się może również szara pleśń i czerń krzyżowych. Choroby te porażają zarówno łodygi rzepaku, liście, jak i łuszczyny w późniejszych fazach rozwoju.
Straty w plonie nasion mogą dochodzić nawet do 30-40%, gdy nie wykona się zabiegu w celu walki ze sprawcą zgnilizny twardzikowej. Choroba ta, może wystąpić nawet na plantacjach prawidłowo prowadzonych, na silnych roślinach, nieosłabionych innymi czynnikami. Szczególnie często występuje ona na polach z dużym udziałem rzepaku i plantacjach intensywnie prowadzonych. Sprawca choroby jest typowym polifagiem rozwijającym się na wielu gatunkach roślin uprawnych, m.in. rzepaku, słoneczniku, pomidorze, marchwi i innych roślinach rolniczych z rodziny kapustowatych oraz na chwastach z tej rodziny (tasznik, tobołki). Oznacza to, że grzyb stanowi większe zagrożenie także na polach, gdzie uprawia się te gatunki. Patogen może przetrwać w glebie w postaci sklerocjów przez ok. 7-10 lat i to jest przyczyną jego wysokiej szkodliwości.
Występowanie tej choroby może prowadzić do przedwczesnego zasychania roślin, poprzez niszczenie tkanki łodygowej, co prowadzi do ich łamania i wylegania. Straty plonu wynikają zarówno z obniżenia ilości plonu, a także ze spadku jego jakości. Przejawia się to wykształceniem mniejszych i mniejszej ilości ziaren rzepaku, osypywaniem łuszczyn oraz utratą mniejszych, gorzej wykształconych nasion podczas zbioru.
Warunki sprzyjające rozwojowi choroby
Rozwojowi choroby sprzyjają umiarkowane temperatury (5-25°C, optymalnie 16-22°C) oraz duża wilgotność gleby i powietrza w okresie kwitnienia rzepaku. Ryzyko porażenia wzrasta, gdy łodygi ulegają uszkodzeniu przez mróz lub przez szkodniki. Rozwojowi choroby sprzyja również podatność odmian na chorobę oraz gęsty łan.
Stosujemy fungicyd
Zabieg fungicydem należy przeprowadzić w fazie BBCH 65 – pełnia kwitnienia. Faza ta oznacza, że 50% kwiatów na głównym kwiatostanie jest otwartych, a z kwiatów opadają pierwsze płatki kwiatowe.
Opadające płatki zatrzymują się przy nasadzie ogonków liściowych, w miejscach odgałęzień lub uszkodzeń. Miejsca te, zwłaszcza gdy są wilgotne, stanowią pożywkę dla rozwoju zgnilizny twardzikowej, która poraża liście i ogonki liściowe, a następnie łodygi. Infekcja może rozpocząć się również u podstawy pędu. Pochodzi ona z grzybni, która powstała na sklerocjach znajdujących się na powierzchni gleby.
Wykonując zabieg fungicydowy w tej fazie rozwojowej rzepaku zwalczamy również sprawców czerni krzyżowej i szarej pleśni. Preparaty do zwalczania tych chorób można znaleźć m.in. na stronie MRiRW pod adresem: gov.pl.
Na odmianach podatnych na porażenie oraz w warunkach sprzyjających pojawieniu się choroby zaleca się wykonanie dwóch zabiegów. W tym przypadku pierwszy zabieg należy wykonać jeszcze w fazie żółtego pąka, a kolejny w fazie pełni lub pod koniec kwitnienia.
Metody niechemiczne
Do metod niechemicznych, które ograniczają występowanie zgnilizny twardzikowej należy prawidłowe zmianowanie, utrzymanie odpowiedniego odczynu gleby, optymalne nawożenie, głęboka orka w celu starannego przykrycia sklerocjów, wybór odmiany o podwyższonej odporności, właściwa norma wysiewu nasion, użycie materiału siewnego kwalifikowanego oraz zwalczanie chwastów.
Możemy również zastosować fungicyd mikrobiologiczny Contans WG, zawierający jako substancję czynną grzyb pasożytniczy Coniothyrium minitans. Preparat ten należy zastosować przed planowanym siewem rzepaku. Dzięki temu, wyniszczeniu i rozpadowi ulegają przetrwalniki grzyba powodujące zgniliznę. Poprzez zastosowanie tego preparatu poprawia się stan fitosanitarny gleby również w kontekście uprawy innych gatunków w płodozmianie. Drugim preparatem biologicznym, który można zastosować w rzepaku jest środek Polygreen Fungicide WP zawierający grzyb Pythium oligandrum, który jest pasożytem niektórych gatunków grzybów chorobotwórczych. Grzyb ten m.in. rozkłada strzępki innych grzybów i stymuluje mechanizmy odpornościowe chronionej rośliny.
Anna Moskal
PODR Boguchwała